ગોડવિટની ઉડાણનું રહસ્ય!!!

પ્રિય મિત્રો,

સ્ફૂર્તિદાયક દિવસ માટેની ખૂબ સારી શુભેચ્છાઓ!!!

ઉત્તર અમેરિકા ખંડના ઉત્તર-પશ્ચિમી ભાગને અંતે સ્થિત યુ.એસ.એ.નું એક રાજ્ય છે – “અલાસ્કા”. તેની પૂર્વમાં કેનેડા, ઉત્તરમાં આર્કટિક મહાસાગર, દક્ષિણ-પશ્ચિમ પ્રશાંત મહાસાગરમાં તેમ જ પશ્ચિમમાં રશિયા સ્થિત છે. વિસ્તાર મુજબ મૂળ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનાં ૫૦ રાજ્યોમાં સૌથી મોટું રાજ્ય છે. જ્યારે અલાસ્કા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું સૌથી ઓછી વસ્તી ધરાવતું રાજ્ય છે.

ઉનાળો હજુ પણ સામાન્ય ગરમ હોય છે પરંતુ શિયાળામાં તાપમાન એટલું ઠંડુ હોય છે કે માણસો ખોરાક અને પીણાને ગરમ રાખવા માટે રેફ્રિજરેટરનો ઉપયોગ કરે છે. ઓગસ્ટ પછી અંધારું થઈ જાય છે, ચાર-પાંચ મહિનાની રાતો. માણસ ટેક્નોલોજીની મદદથી જીવી શકે છે, પણ પશુ-પક્ષીઓનું શું?

અહિં અનેક પક્ષીઓની પ્રજાતી જોવા મળે છે તેમાંથી એક પક્ષી જેનું નામ “ગોડવિટ્સ” છે. ગોડવિટ્સ એ લિમોસા પક્ષી જાતિના મોટા, લાંબા-બિલવાળા, લાંબા પગવાળા અને મજબૂત રીતે સ્થળાંતર કરનારા વાડર્સનું જૂથ છે. ઉનાળામાં ઉત્તરીય આબોહવામાં પ્રજનન કરે છે અને શિયાળામાં દક્ષિણ તરફ સ્થળાંતર કરે છે.

ઓગસ્ટ મહિનામાં તેમની સામે સમસ્યા એ છે કે શું કરવું… ઠંડીમાં ઠંડીથી મરી જાવ નહીંતર હજારો કિલોમીટર દૂર બીજો પ્રશાંત મહાસાગર છે. તેને પાર કરવું અસંભવ લાગે છે, ન તો રસ્તામાં ક્યાંય રોકી શકીશું, ન ખાવા માટે કંઈ મળશે, તો દરિયામાં પડીને મરી જવું છે.. બીજો દરિયો, બીજી ઠંડી, કેવી રીતે મરવું, પણ હા, જો આપણે બીજી બાજુ પહોંચો, તે ત્યાં છે તેમની એક નવી જિંદગી અને એક નવી દુનિયા.

ગોડવિટ્સ પક્ષીઓ આવું કેમ કરે છે તેનું કારણ હોય છે કે પૃથ્વીનું પોતાનું ચુંબકીય ક્ષેત્ર છે. પક્ષીઓમાં આ ચુંબકીય ક્ષેત્રને સમજવાની વિશેષ ક્ષમતા હોય છે. ગોડવિટ્સ પક્ષીઓ તેમની ક્ષમતાનો ઉપયોગ એ જ રીતે કરે છે જે રીતે મનુષ્ય હોકાયંત્રનો ઉપયોગ કરીને દિશા સમજે છે. હવે આપણે તે સમજી કે આ કેવી રીતે થાય છે? ગોડવિટ્સ પક્ષીઓની આંખોના રેટિનામાં એક પ્રોટીન હોય છે જે પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્ર માટે ખૂબ જ સંવેદનશીલ હોય છે. આ પ્રોટીનને ક્રિપ્ટોક્રોમ કહેવામાં આવે છે. આ પ્રોટીનની મદદથી તેઓ સિગ્નલ મેળવે છે અને લાંબા અંતર પર ચાલ્યા પછી પણ તેઓ તેને ભૂલી શકતા નથી. તેમના સ્થળાંતર કરનારા પક્ષીઓની આ ગુણવત્તાને લીધે, તેઓ હવામાનમાં ફેરફાર અનુભવે છે અને નક્કી કરે છે કે ક્યારે બીજા દેશમાં જવું અને કયો માર્ગ પસંદ કરવો.

ગોડવિટ્સ પક્ષીઓમાં પણ જન્મથી જ ઇનબિલ્ટ જીપીએસ હોય છે, આનાથી તેમને રસ્તો શોધવામાં મદદ મળે છે. સામાન્યતઃ પક્ષીઓ આ રીતે ઉડાન ભરીને પોતાની ઊર્જા બચાવી રહ્યા હોય છે. જયારે કોઈ પક્ષી હવામાં પાંખ ફફડાવે છે તો હવાને પોતાની પાંખોની મદદથી પાછળ ધકેલે છે. પક્ષીઓની પાછળ હવા નીચેની તરફ જાય છે અને તેની પાંખો પાછી આગળ ઉપરની તરફ આવે છે. હવા ઉપરની તરફ આવે છે તેને કારણે પક્ષીને ઉડવામાં મદદ મળે છે અને તેનાથી તેઓને ઓછી મહેનત પડે છે. આનાથી પક્ષીઓની ઊર્જા બચે છે અને વધુ સમય સુધી આકાશમાં ઉડી શકે છે. “V”નો આકાર લઇને ઉડતા પક્ષીઓમાં સૌથી પાછળ ઉડતા પક્ષીઓના ધબકારા એકદમ ધીમા છે અને તેઓને પાંખ પણ ઓછી ફફડાવવી પડે છે. આ પક્ષીઓની ઉડાનમાં એકબીજા પક્ષીઓ વચ્ચે લગભગ 1 મીટર સુધીનું અંતર હોય છે. દરેક પક્ષીઓ પોતપોતાની જગ્યા પર “V” ફોર્મેટમાં બદલાતા રહે છે જેથી તમામ પક્ષીઓને ફાયદો મળી શકે છે.

હવે જીવનની લડાઈ શરૂ થાય છે. આ પક્ષીઓ એવી તાલીમ પર જાય છે કે કંઈપણ ખાધા-પીધા વગર તેઓ તેમના શરીરને ઓટોફેજી પ્રક્રિયામાં લઈ જાય છે. જો કેન્સરના કોષો હોય તો તે તેમને કાઢી નાખે છે. આ રીતે તે તેના શરીરના વજનના 25% ઘટે છે અને આ પ્રક્રિયામાં શરીર વધુ ઉર્જાવાન બને છે કારણ કે તે માત્ર 75% જ કામ કરતો હતો, તે 25%નો ભાર વહન કરતો હતો. પછી તે બીજી પ્રક્રિયા કરે છે. માત્ર એસ્ટ્રા ફેટ ડાયટ લો. જ્યારે શરીરને ખાવા માટે કંઈ મળતું નથી ત્યારે તે ચરબીને તરત જ એનર્જીમાં ફેરવે છે.

આધુનિકમાં “કેટો ડાઇટ” નો સિદ્ધાંત પણ સમાન છે. પક્ષીઓ મીઠાં ફળો, બેરી વગેરે ખાઈને તેમનું વજન બમણું કરે છે – વજન જે ચરબીના રૂપમાં હોય છે. હવે તેઓ મુશ્કેલ પ્રવાસ પર નીકળે છે. પોતાની એક નવી મુસાફરી 10,000 કિમી ની નક્કી કરે છે, જે માટે તેઓ રોકાતા નથી, ઊંઘતા નથી, ખાતા નથી. તેને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડતો નથી કારણ કે તેના શરીરે ઓવરહેડ છોડી દીધું છે અને હવે તેની ચરબી એ જ તેનું બળતણ છે. સફળતાપૂર્વક તે આઠથી દસ દિવસની મુસાફરી કરીને બીજા દેશમાં પહોંચે છે.

એક માદા બાર-પૂંછડીવાળી ગોડવિટે 29,000 કિમી (18,000 માઇલ) ની ઉડાન ભરી, તેમાંથી 11,680 કિલોમીટર (7,260 માઇલ) અટક્યા વિના ઉડાન ભરી. 2020 માં એક નર બાર-પૂંછડીવાળા ગોડવિટે અલાસ્કાથી ન્યુઝીલેન્ડ સુધીના સ્થળાંતરમાં લગભગ 12,200 કિલોમીટર (7,600 માઇલ) નોન-સ્ટોપ ઉડાન ભરી હતી, જે અગાઉ એવિયન નોન-સ્ટોપ ફ્લાઇટનો રેકોર્ડ હતો. ઑક્ટોબર 2022માં, 5 મહિનાના, નર બાર-પૂંછડીવાળા ગોડવિટને અલાસ્કાથી તાસ્માનિયા સુધી ટ્રેક કરવામાં આવ્યો હતો, જે 11 દિવસનો પ્રવાસ હતો અને તેણે 8,400 માઇલ (13,500 કિમી)ની નોન-સ્ટોપ ફ્લાઇટ રેકોર્ડ કરી હતી.

આપણા વડવાઓ ખૂબ જ હોશિયાર હતા, તેઓએ એક વર્ષમાં બે નવરાત્રિ ઉપવાસ દ્વારા આ વાત શીખવી હતી. પરંતુ આપણે આપણા વડવાઓની સારી વાત ત્યારે સમજીએ છીએ જ્યારે પશ્ચિમ તેમને ઓટોફેજી જેવા ઉમદા નામો આપે છે, હા આપણે દરેક ખોટી વાતનો બચાવ કરીએ છીએ. પિતૃઓના નામે વર્ષમાં બે વાર આવા વ્રત રાખવાથી શરીર અને મનને અભૂતપૂર્વ ઉર્જા મળે છે.

હવે ચાલો આપણે સમજીએ શું હોય છે આની પાછળનું રહસ્ય! ઓટોફેજી એ શરીરના ક્ષતિગ્રસ્ત કોષોને સાફ કરીને નવા, સ્વસ્થ કોષોનું પુનઃજનન કરવાની રીત છે. ‘ઓટો’ એટલે સ્વ અને ‘ફાગિયા’ એટલે ખાવું. તેથી, ઓટોફેજીનો શાબ્દિક અર્થ “સ્વ-ખાવું” છે. તેને “ખોરાક ગળવું” પણ કહેવામાં આવે છે. તેના માટે લાઈસોઝોમ કોશિકામાંનું અંગ કાર્યરત થાય છે. પોતાનો નાશ કરનાર ફોર્મ્યુલામાં પોતાની અંદર પ્રસ્ફોટીત કરી કોશિકા પોતાનું જીવન ખત્મ કરે છે. આ સ્નાયુબદ્ધ આત્મહત્યા શરીરને લાભદાયી હોય છે. કેન્સર થઈ શકનારી કોશિકા, ઝેરી પદાર્થ સંચિત કરેલી કોશિકાઓ આ પ્રકારે આત્મહત્યા કરે છે. જ્યારે આ કંઈક એવું લાગે છે જે તમે તમારા શરીર સાથે ક્યારેય થવા માંગતા નથી, તે ખરેખર તમારા એકંદર સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. ઓટોફેજી એ એક ઉત્ક્રાંતિપૂર્ણ સ્વ-સંરક્ષણ પદ્ધતિ છે જેના દ્વારા શરીર નિષ્ક્રિય કોષોને દૂર કરી શકે છે અને તેમના ભાગોને સેલ્યુલર રિપેર અને ક્લિનિંગ તરફ રિસાયકલ કરી શકે છે. જ્યારે આપણા કોષો પર તાણ આવે છે, ત્યારે ઓટોફેજી આપણને બચાવવા માટે વધે છે, જે તમારા જીવનકાળને સુધારવામાં મદદ કરે છે. કોષોમાંથી ઝેરી પ્રોટીન દૂર કરવું કે જે ન્યુરોડીજનરેટિવ રોગો માટે જવાબદાર છે, જેમ કે પાર્કિન્સન અને અલ્ઝાઈમર. આપણે ઉંમરની સાથે ઓટોફેજીમાં ઘટાડો થાય છે, તેથી તેનો અર્થ એ છે કે જે કોષો લાંબા સમય સુધી કામ કરતા નથી અથવા નુકસાન થઈ શકે છે તે પુનઃઉત્પાદન કરી શકે છે, જે કેન્સરના કોષોને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે.

કેટોસિસ, એક ઉચ્ચ ચરબીવાળો, લો-કાર્બોહાઇડ્રેટ ખોરાક, ઉપવાસ કર્યા વિના ઉપવાસ કરવાના સમાન લાભો પૂરા પાડે છે, જેમ કે સમાન ફાયદાકારક ચયાપચયના ફેરફારોને પ્રેરિત કરવા માટેનો શોર્ટકટ, બાહ્ય તાણ સાથે શરીર પર બોજ ન નાખીને, તે શરીરને તેના પોતાના સ્વાસ્થ્ય અને સમારકામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા માટે વિરામ આપે છે. કેટો આહારમાં, તમે ચરબીમાંથી તમારી દૈનિક કેલરીના લગભગ 75 ટકા અને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સમાંથી તમારી 5 થી 10 ટકા કેલરીનો વપરાશ કરો છો. કેલરી સ્ત્રોતોમાં આ પરિવર્તન તમારા શરીરને ચયાપચયના માર્ગો બદલવાનું કારણ બને છે. તેઓ ગ્લુકોઝને બદલે બળતણ માટે ચરબીનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કરશે જે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સમાંથી મેળવવામાં આવે છે. આ પ્રતિબંધના પ્રતિભાવમાં, તમારું શરીર કેટોન બોડી બનાવવાનું શરૂ કરશે, જેની ઘણી રક્ષણાત્મક અસરો છે. કીટોસિસ ભૂખમરો-પ્રેરિત ઓટોફેજીનું કારણ બની શકે છે, જે ન્યુરોપ્રોટેક્ટીવ કાર્યો ધરાવે છે.

જ્યારે ઉપવાસ દરમિયાન અથવા કીટોસિસ દરમિયાન શરીર ખાંડથી વંચિત હોય છે, ત્યારે તે હકારાત્મક તાણ લાવે છે જે જીવન ટકાવી રાખવાના રિપેર મોડને જાગૃત કરે છે. આ ઉપવાસ દ્વારા શરીરમાંથી મૃત કોષોને દૂર કરવાની પ્રક્રિયા છે. તમારી દિનચર્યામાં ઉપવાસ અને નિયમિત કસરત ઉમેરીને પ્રારંભ કરો. જે રીતે ગોડવિટસ વર્ષમાં બે વાર કરે છે – એકવાર જવા માટે અને એક વાર આવવા માટે.

માણસ ભૂખથી નહિ પણ બિનજરૂરી અને સ્વાદિષ્ટતાને લીધે અકાળે મરી રહ્યો છે!!!

ખાસ નોંધ:
તમે અને તમારા પ્રિયજનો આ આર્ટીકલ divyesh.in પર વાંચી શકો છો. જો તમે તમારા સોશિયલ મીડિયા નેટવર્ક પર આ સંદેશ શેર કરી શકો, તો હું સન્માનિત અનુભવીશ.

જો તમે મારા શબ્દોમાં મૂલ્યવાન માનો છો, તો હું માત્ર એટલું જ કહું છું કે તમે divyesh.in પર સંક્ષિપ્ત સમીક્ષા અથવા તો ટીપ્પણી લખો. અલબત્ત, મારા આ આર્ટીકલ વિશેનો કોઈપણ સકારાત્મક પ્રતિસાદ મારા માટે એવી વ્યક્તિ તરીકે માન્ય રહેશે કે જેણે તેના જીવનની સફરમાં અન્ય લોકોને ટેકો આપવાનો શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ કર્યો છે.

આખરે, આ એક આપણાં બધા માટે એક જીતની પરિસ્થિતિ છે: તમને અને તમારા મિત્રો અને અનુયાયીઓનું નેટવર્ક એક નવું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, અને મને એક બેસ્ટ લેખકની સૂચિમાં સામેલ થવાની તક મળે છે – જેનું મેં હંમેશા સપનું જોયું છે.

રાધેય! રાધેય!!!

#દિવ્યેશ‌_સંઘાણી
https://www.divyesh.in/